قواعد عربی اول دبیرستان

          آرمین رضایی 
            بازدید : 479
          چهارشنبه 01 خرداد 1392
           نظرات (2)
        

فعل ماضي :
فعل ماضي از يك ريشه (ماده ، بن ) به علاوه تعدادي «ضمير» ساخته مي شود.
صرف فعل ماضي :

	مفرد	مثني	جمع
غايب مذكر	ذَهَبَ	ذهبا	ذهبوا
مؤنث	ذَهَبَتْ	ذهبتا	ذَهَبْنَ
مخاطب مذكر	ذَهبتَ	ذهبتا	ذهبتم
مؤنث	ذَهَبتِ	ذهبتما	ذَهبتُنَّ

متكلم ( ذهَبْتُ - ذَهَبْنا)

فعل مضارع : فعل مضارع ، علاوه بر ريشه و ضمير تعدادي علامت ديگر هم دارد
صرف فعل مضارع :

	مفرد	مثني	جمع
غايب مذكر	يَذهبُ	يَذهبانِ	يذهبون
غايب مؤنث	تَذهبُ	تَذهبانِ	يَذهَبْنَ
مخاطب مذكر	تَذهَبُ	تَذهبانِ	تَذهبون
مخاطب مؤنث	ذتَذهبينَ	تَذهبانِ	تَذهَبنَ

فعل ماضي :
فعل ماضي از يك ريشه (ماده ، بن ) به علاوه تعدادي «ضمير» ساخته مي شود.
صرف فعل ماضي :

	مفرد	مثني	جمع
غايب مذكر	ذَهَبَ	ذهبا	ذهبوا
مؤنث	ذَهَبَتْ	ذهبتا	ذَهَبْنَ
مخاطب مذكر	ذَهبتَ	ذهبتا	ذهبتم
مؤنث	ذَهَبتِ	ذهبتما	ذَهبتُنَّ

متكلم ( ذهَبْتُ - ذَهَبْنا)

فعل مضارع : فعل مضارع ، علاوه بر ريشه و ضمير تعدادي علامت ديگر هم دارد
صرف فعل مضارع :

	مفرد	مثني	جمع
غايب مذكر	يَذهبُ	يَذهبانِ	يذهبون
غايب مؤنث	تَذهبُ	تَذهبانِ	يَذهَبْنَ
مخاطب مذكر	تَذهَبُ	تَذهبانِ	تَذهبون
مخاطب مؤنث	ذتَذهبينَ	تَذهبانِ	تَذهَبنَ

متكلم ( اذْهَبُ – نَذْهبُ)

فعل امر : در فعل امر، حروف مضارع پوشانده شده و به جاي آن يك حرف «ا» گذاشته مي شود و حرف «نون» نيز جز صيغه مؤنث جمع حذف مي شود .صرف فعل امر

	مفرد	مثني	جمع
غايب مذكر	_	_	_
غايب مؤنث	_	_	_
مخاطب مذكر	اِذْهَبْ	اِذهَبا	اِذهَبوا
مخاطب مؤنث	اِذهَبي	اِذهَبا	اِذهبنَ

متكلم ( _ _ )

همزه فعل امر در بعضي از فعل ها كسره (-ِ) و در بعضي از فعل ها ضمه (-ُ) دارد. مانند اذْهَبْ – اِجْلِسْ – اُكْتُبْ
اگر حرف دوم اصلي مضارع (عين الفعل ) ضمه (-ُ) داشته باشد همزه امر نيز ضمه (-ُ) خواهد داشت در غير اين صورت كسره (-ِ) خواهد داشت.
هر گاه حرف «لا» مقابل فعل هاي مضارع مخاطب قرار گيرد، تنها در پي تغيير دادن آخر فعل است.
صرف فعل نهي :

	مفرد	مثني	جمع
غايب مذكر	_	_	_
غايب مؤنث	_	_	_
مخاطب مذكر	لاتَذهَبْ	لاتَذهبا	لاتَذهبوا
مخاطب مؤنث	لاتَذهبي	لاتَذهبا	لاتَذهبنَ

متكلم ( _ _ )

ضمير- اسم اشاره – صرف ضميرها

	مفرد	مثني	جمع
غايب مذكر	هو	هما	هم
غايب مؤنث	هي	هما	هُنَّ
مخاطب مذكر	انتَ	انتما	انتم
مخاطب مؤنث	انتِ	انتما	انتُنَّ

متكلم ( أنا - نحنُ )

روش ساختن فعل امر حاضر:

فعل امر حاضر از مضارع مخاطب مي سازيم و براي اين كار 4 عمل انجام مي دهيم:
1. حرف (ت) را از سر مضارع مخاطب بر مي داريم
2. در صورت نياز بر سر فعل همره (ا) مي آوريم ( درصورتي به همزه نياز داريم كه بعد از حذف «ت» فعل با سكون شروع شود)
3. به اين همزه( ا) حركت مي دهيم اگر حرف اصلي دوم فعل ضمه «-ُ» داشته باشد به اين همزه نيز ضمه «-ُ» ميدهيم در غير اين صورت كسره مي دهيم.
4. ضمه «-ُ» يا نون را از آخر فعل حذف مي كنيم (غير از صيغه جمع مؤنث) مانند: تذهَبُ --> ذْهبُ --> اذهبُ--> اذْهبُ--> أذهَبْ
تُجلسانِ --> جْلسان --> اجْلسان --> اجْلسانِ --> اجْلسا
تكتُبونَ --> كْتُبونَ --> اكتُبونَ --> اُكْتبونَ --> اُكتُبوا
تذْهبنَ-->ذْهبينَ --> اذْهبينَ --> اذْهبينَ --> اذْهبي
تُعَجّلونَ --> عَجّلونَ به همراه «ا» نيازي نيست --> عجّلوُا

وزن :

اغلب كلمات عربي غالباً سه حرف اصلي دارند. براي پيدا كردن وزن هر كلمه در عربي به جاي حروف اصلي آن كلمه به ترتيب (ف) ، (ع) ، (ل) قرار مي دهيم و بقيه حروف را عيناً در وزن مي آمديم و حركت سكون همه حروف را نيز عيناً در وزن مي نويسيم.
كَتَبَ --> فَعَلَ
نكْتُبُ--> يَفْعُلُ اَكْتُبْ --> اُفْعُلْ
نأصر --> فاعل عَلِمَ --> فَعِلَ
يَذْهَبُ --> يَفْعلُ اِجْلِسْ --> افْعِلِ
منصور --> مفعول بَعُدَ --> فَعُلَ
يَجْلِسُ --> يَفْعِلُ اذهَبْ --> افْعل
شَهيد --> فَعيل

جمله اسميه : جمله اي است كه غالباً با اسم شروع مي شود و دو ركن دارد.

ا. مبتدا
2. خبر
مبتدا :‌اسمي است كه غالباً در ابتداي جمله مي آيد و درباره آن خبري مي دهيم.
مانند : الطّالبُ در جلمه : الطّالبُ جالسٌ
خبر : كلمه يا كلماتي است كه غالباً بعد از مبتدا مي آيد و معني جمله را كامل مي كند و درباره مبتدا خبر مي دهد.
مانند : جالس در جمله الطّالبُ جالسٌ
مبتدا و خبر هر دو مرفوع هستند (رفع مي گيرند)
علامت رفع غالباً (-ُ يا –ٌ ) است.
مانند :‌الطّالبُ(مبتدا) جالسٌ(خبر)

جمله فعليه : جمله اي است كه غالباً با فعل شروع مي شود و دو ركن دارد :

1. فعل
2. فاعل
فاعل : اسمي است كه كار انجام مي دهد. فاعل نيز مانند مبتدا و خبر مرفوع است. (رفع مي گيرد)
مانند : جلس الطّالبُ علي الكرسيّ .
در بعضي از جمله هاي فعليه علاوه بر فعل و فاعل ، مفعول هم وجود دارد.
مفعول كلمه اي است كه كاربر آن واقع مي شود. مفعول منصوب است (نصب مي گيرد) علامت نصب غالباً (-َ يا –ً ) است.
كَتبُ(فعل) الطالبُ(فاعل) رسالةً (مفعول)

تقسيم اسم به مفرد و مثني وجمع :

اسم مفرد :‌كتاب ، قَلَم، محفَظة، مَدْرسة
اسم مثني : انِ : كتابانِ ، قلمانِ ، محفظتانِ ، مدرستانِ
اسم مثني : ين : كتابَيْنِ، قلَمينِ ، محفظتينِ ، مدرستينِ
اسم مذكر : ونَ : معلّم --> معلّمونَ ، مؤمن --> مؤمنونَ
اسم مذكر : ين َ : معلّم --> معلّمين َ ، مؤمن--> مؤمنينَ
اسم جمع مؤنث : ات : معلّمة --> معلّمات، مؤمنة --> مؤمنات
اسم جمع مكسر : معلمة --> معلمات ، مؤمنه --> مؤمنات
مكسر : نشانه خاصي ندارد : مانند : كتاب --> كتُبُ ، مدْرسة --> مدارِس

قواعد درس دوم : ثلاثي مجرد و ثلاثي مزيد :

در زبان فارسي گاهي از فعلها و اسمهاي موجود، فعلها و اسمهاي جديدي، با مفاهيم جديد مي سازيم (مثلا : خنديد) يك فعلي است كه داراي معني معيني است با اضافه كردن پسوند (افيد) به آن فعل جديد (خندانيد) را مي سازيم كه با معني (خنديد) تفاوت دارد.
مي خندد --> مي خنداند
خواهد خنديد --> خواهد خندانيد
بخند --> يخبندان
در زبان عربي نيز از فعلهاي موجود و فصلهاي ديگري با مفاهيم جديد مي سازند و اين عمل را به كمك فرمولها و وزنهاي خاصي انجام مي دهند و اسم هر كدام از اين فرمولها ( باب ) مي گذارند. مثلاً (ضََحِكَ) فعل ماضي به معني (خنديد) است اگر بر سر اين فعل (أ) بياوريم و حركت حروف (ضَحِكَ) را تغيير بدهيم فعل جديد (اَضْحَكُ) ساخته مي شود كه معني آن (خندانيد) است. به عبارت ديگر براي ساخت (أَضْحَكَ) از وزن (أَفْعلَ) استفاده مي كنيم. اين (أَضْحَكَ) اولين صيغه ماضي است و بقيه صيغه هاي آن را مي توانيم صرف كنيم. براي ساختن اولين صيغه مضارع اين باب از وزن (يُفْعِلُ) استفاده مي كنيم و مثلاً فعل مضارع (يُضْحِكُ) را مي سازيم (يُضْحِكُ) اولين صيغه ي مضارع است و بقيه صيغه هاي آن را مي توانيم صرف كنيم مانند : يُضْحِكُ ، يُِضحكمانَ ، يُضْحِكونَ
براي ساختن مصدر اين باب از وزن (افعال) استفاده مي كنيم و مثلاً مصدر (اضْحاك) را مي سازيم . وزن اولين صيغه ماضي و اولين صيغه مضارع و مصدر اين فعل را مجموعاً (باب افعال) مي ناميم پس فرمول (باب افعال) به شكل زير است.
اولين صيغه ي ماضي :أَفْعَلَ
اولين صيغه ي مضارع : ُفْعِل
ُ مصدر : افْعال
به فعل هايي كه بدين ترتيب با افزودن يك يا چند حرف به ريشه فعل ساخته مي شوند ثلاثي مزيد مي گويند. به عبارت ديگر ثلاثي مزيد فعلي است كه اولين صيغه ي ماضي آن علاوه بر سه حرف اصلي يك يا چند حرف زايد نيز دارند. مانند :
(أَضْحَكَ) غير از سه حرف (ض ح ك ) كه حروف اصلي هستند يك حرف ديگر هم دارد (اُ) كه حرف زايد ناميده مي شود.
اما ثلاثي مجرد فعلي است كه اولين صيغه ماضي آن حرف زايد ندارد و فقط از سه حرف اصلي درست شده است : مانند : ضَحِكَ

معرفي باب تفعيل

اولين صيغه ماضي : فَعّلَ (علّمَ)
اولين صيغه مضارع : يُفَعّلُ (يُعلّم)ُ
مصدر : تفعيل (تعليم)

معرفي باب مفاعلة

اولين صيغه ماضي : فاعَلَ (جاهَد)َ
اولين صيغه مضارع : يُفاعِلُ (يُجاهِد)ُ
مصدر : مُفاعلة ، فعال (مُجاهدَة ، جهاد)
مصدر فعلهاي ثلاثي مزيد وزن معيني دارند به عبارتديگر قياسي هستند. اما مصدر فعلهاي ثلاثي مجرد وزن معيني ندارند و به عبارت ديگر سماعي هستند.

قواعد درس سوم
معرفي باب تفعُّل : تفاعُل ، افتعال ، انفعال ، استفعال

اولين صيغه ماضي	اولين صيغه مضارع	مصدر	حروف زائد
تَفَّعَلَ	يَتَفَعَّلُ	تَفَعُّلْ	ت - ع
تعلم	يتعلم	تعلم	ت - ل
تَفاعَلَ	يَتَفاعَلُ	تَفاعُل	ت - ا
تواضع	يتواضع	تواضع	ت - ا
افْتَعَلَ	يَفْتَعِلُ	افتعال	ا - ت
احترم	يحترم	احترام	ا - ت
انْفَعَلَ	يَنْفَعِلُ	انفعال	ا - ن
انجمد	ينجمد	انجماد	ا - ن
استَفْعَلَ	يَستَفْعِلُ	استفعال	ا - س - ت
استخرج	يستخرج	استخراج	ا - س - ت

براي ساختن فعل امر : ابتدا حرف مضارع (ت) را از سر فعل مضارع مخاطب بر مي داريم سپس در صورت نياز بر سر فعل همزه مي آوريم. آنگاه حركت همزه را مشخص مي كنيم و در پايان از آخر فعل نون يا ضمه را حذف مي كنيم (غير از صيغه جمع مؤنث)

تَتَعلّمُ --> تَعَلّمْ
تتواضَعُ --> تواضَعْ
تَحْتَرِمُ --> احْتَرَمْ
تَسْتَخْرِجُ --> اِسْتَخْرِجْ

قواعد درس چهارم :
اسم ها به دو گروه تقسيم مي شوند:

1. مشتق
2. جامد
1 – مشتق اسمي است كه از كلمه ديگري گرفته شود مانند : كاتب ، مكتوب، مكتب و مكتبة كه از كَتَبَ گرفته شده اند.
2 – جامد اسمي است كه از كلمه ديگري گرفته نمي شود . مانند :‌قلم ، دفتر ، طلا ، سقف

انواع اسامي مشتق :

1. اسم فاعل           2. اسم مفعول                 3. اسم زمان
4. اسم مكان        5 – صفت مشبهه                6 – اسم مبالغه        7- اسم تفضيل
1 – اسم فاعل برانجام دهنده يا دارنده حالتي بودن دلالت مي كند و معادل آن در فارسي معمولاً صفت فاعلي يا اسم فاعل است.
اسم فاعل از ثلاثي مجرد بر وزن فاعل ساخته مي شود
مانند نَصَرَ --> ناصر
كَتَبَ --> كاتِب
اسم فاعل از فعل هاي مزيد به شكل زير ساخته مي شود.
مُب+ مضارع بدون ي + كسره ما قبل آخر مانند :
يُرشِدُ --> مُرشدِ
يَتَحوّلُ --> متحوّل
يَنْسجِمُ --> مُنسَجِمْ
يَسْتَخْدِمُ --> مُستَخْدِمْ
1 – اسم فاعل برانجام دهنده يا دارنده حالتي بودن دلالت مي كند و معادل آن در فارسي معمولاً صفت فاعلي يا اسم فاعل است.
اسم فاعل از ثلاثي مجرد بر وزن فاعل ساخته مي شود
مانند نَصَرَ --> ناصر                          كَتَبَ --> كاتِب
اسم فاعل از فعل هاي مزيد به شكل زير ساخته مي شود.
مُب+ مضارع بدون ي + كسره ما قبل آخر مانند :
يُرشِدُ --> مُرشدِ             يَتَحوّلُ --> متحوّل
يَنْسجِمُ --> مُنسَجِمْ               يَسْتَخْدِمُ --> مُستَخْدِمْ

قواعد درس پنجم :
ساير انواع مشتق :

1. اسم فاعل
2. اسم مفعول (توضيح داده شد)
3 - اسم زمان : اسمي است كه بر زمان وقوع فعل دلالت مي كند.
4 – اسم مكان : اسمي است كه بر مكان وقوع فعل دلالت مي كند
اسم زمان و مكان هر دو بر يك وزن مي آيد. اسم مكان و اسم زمان بر وزن مَفْعَلْ و مَفْعِلْ مي آيد مانند :
اسم زمان : مَغْرِبْ ، مَشْرِقْ، مَبْدأ
اسم مكان : مَسْجِدْ، مَطْبَخْ ، مسْكَن
5 – صفت مشبهه : بر دارنده صفتي نسبتاً پايدار دلالت مي كند و مانند صفت مطلق يا ساده فارسي است. مهمترين وزن هاي صفت مشبهه عبارتند از :
فعيل : فَعِل ، فَعْل، فَعْلانِ
شريف، كَسَلِ ، صَعْب ، عطشان
6 – اسم مبالغه : بر زياد بودن يك صفت در انسان يا بسيار پرداختن بدان دلالت مي كند مهمترين وزنهاي اسم مبالغه عبارتند از :    فعّال، صيّار، غفّار                 فعّالة ، علّامة ، أمارة
7- اسم تفضيل : اسمي است كه نمايانگر كمتر يا زيادتر بودن صفتي در فردي يا شيئي نسبت به ديگري است . اسم تفضيل در زبان عربي معمولاً بر وزن اَفْعَلْ است. اين وزن در جمله هم براي مذكر و هم براي مؤنث بكار مي رود.
حسينٌٍ اكرمُ من رحيمٍ                مريمٌ اَكْرمُ مِنْ فاطمة
اما وزن فُعْلي فقط براي مؤنث بكار مي رود مانند :          حُسْني ، كُبْري، عُظْمي

ويژگيهاي فردي - نقش آن در جمله

بررسي ويژه گيهاي فردي هر كلمه بدون در نظر گرفتن موقعيت آن در جمله در زبان فارسي تجزيه نام دارد و در عربي التحليل الصرّفي
بررسي نقش هر كلمه با توجه به موقعيت آن در جمله در زبان فارسي تركيب نام دارد و در عربي الاعراب سپس بنابراين بايد براي هر كدام از اقسام كلمه در الاعراب و التحليل الصرفي موارد زير را بايد تشخيص دهيم.
اسم : مفرد يا مثني يا جمع ( عدد) – مذكر يا مؤنث جنس – مشتق يا جامد – و نقش اعراب آن در جمله (فاعل، مفعول ، مبتدا….)
فعل : ماضي يا مضارع يا امر، صيغه (غائب ، مخاطب، متكلم ) مجرد يا مزيد …….نقش آن در جمله و اشاره به فاعل آن
حرف : نوع آن و ….

تجزيه و تركيب به ما كمك مي كند كه :

1. هر يك از كلمات را درست بشناسيم
2. موقعيت هر كلمه را در جمله تشخيص دهيم
3. مفهوم جمله را درست درك كنيم

قواعد درس پنجم :
ساير انواع مشتق :

قواعد درس ششم :

ضمير كلمه اي است كه به جاي اسم مي نشيند و از تكرار آن جلوگيري مي كند مانند :
(دوستم را ديدم و به او سلام كردم) و به مربي مانند (رأيتُ صديقي سلّمتُ عليه) ضمير دو نوع است:
1. منفصل . متصل
1 – ضمير منفصل : ضميري است كه به صورت مستقل در جمله بكار مي رود و به كلمه ديگري تكيه نمي كند مانند :‌هو تلميذٌ
2 – ضمير متصل : ضميري است كه در جمله همراه كلمه ديگري مي آيد و به آن تكيه مي كند مانند : هذا كتابُهُ و ذلك دفترُه

منفصل		متصل
نوع اول	نوع دوم	همراه اسم	فقط همراه فعل
نوع اول	نوع دوم	وفعل و حرف	همراه ماضي	همراه مضارع	همراه امر
هو	اياهُ	هُ	كتب	يكتب	-
هما	-	هما	كتبا	يكتبان	-
هم	-	هم	كتبوا	يكتبون	-
هي	-	ها	كتبتْ	تكتب	-
هما	-	هما	كتبتَا	تكتبان	-
هن	-	هنَّ	كتبنَ	يكتبن	-
انتَ	اياكَ	كَ	كتبتَ	تكتب	اُكتب
انتما	-	كما	كتبتما	تكتبان	اُكتبا
انتم	اياكم	كم	كتبتم	تكتبون	اُكتبوا
انتِ	-	كِ	كتبتِ	تكتبين	اُكتبي
انتما	-	كما	كتبتما	تكتبان	اُكتبا
انتن	-	كن	كتبتنَّ	تكتبن	اُكتبنَ
انا	اياي	ي	كتبتُ	اكتبُ	-
نحن	-	نا	كتبنا	نكتبُ	-

در اين صيغه ها ضمير مستتر است يعني پنهان است و خود را نشان نمي دهد
در صيغه اول ماضي و مضارع ضمير (هُوَ) مستتر است
در صيغه چهارم ماضي و مضارع (هي) مستتر است
در صيغه هفتم مضارع و امر ضمير (انتَ) مستتر است
در صيغه سيزدهم مضارع ضمير (أنا) مستتر است
در صيغه چهاردهم مضارع ضمير (نحنُ) مستتر است. (در اين صيغه حرف تْ ضمير نيست و فقط علامت مؤنث است)
توجه :‌هنگام اتصال فعل به ضمير (ي) حروف (ن) ميان آن دو آورده مي شود اسم اين (ن) نون وقايه است.
مانند : علّمَ + ي --> علّمني
اُنْصُرْ + ي --> اُنْصرُني
يَنْصُرُ + ي --> يَنْصُرُني
نون وقايه براي نگهداري حركت آخرفعل تغيير نكند

قواعد درس هفتم :

در زبان عربي كلماتي وجود دارند كه موجب ارتباط و اتصال ميان اجزاي جمله مي شوند.
مانند (الذي يجتهد فهو ينجُحُ) كسي كه تلاش مي كند موفق مي شود به چنين كلماتي كه از جنس اسم هم هستند موصول مي گويند.
موصول دو نوع است:
1. موصول خاص
2. موصول مشترك
1 – موصول خاص موصولي است كه براي مذكر و مؤنث همين طور براي مفرد و مثني و جمع صيغه هاي خاص دارد.
مثلاً : براي مفرد مذكر (الذي) به معني ( كه ، كسي كه ، چيزي كه )
براي مفرد مؤنث (التي) به معني (كه ، كسي كه ، چيزي كه )
براي جمع مذكر ( الذي) به معني ( كه ، كساني كه )
براي جمع مؤنث ( اللاتي) به معني (كه ، كساني كه )
موصول در عربي بر حسب ما قبل خود تغيير مي كند مانند :
الطّالبُ الذي يجتهد يَنْجَحُ
الطالبةُ التّي تتْجهدُ تنْجَحُ
الطّلابُ الذين يجتهدون ينجحون
الطالباتُ اللاتي يجْتهدون ينْجَحْنَ
2 – موصول مشترك : موصولي است كه براي مذكر و مؤنث و براي مفرد و مثني جمع يكسان بكار مي رود.
مانند (مَنْ)به معني (كسي كه ، كساني كه ) و (ما) به معني (چيزي كه چيزهايي كه ، آنچه)

قواعد درس هشتم :

در جهان كلمات گاهي به كلماتي برمي خوريم كه در شرايط مختلف، تغيراتي در چهره ي ظاهري آنها پديد مي آيد، در كلمات معيار تغيير، حرف آخر آنهاست. برخي كلمات در زبان عربي با تغيير موقعيت در جمله در جمله حركت حرف آخرشان تغيير مي كند و تعدادي نيز در همه ي موقعيت ها حركت حرف آخر شان ثابت مي ماند.
به كلماتي كه حركت حرف آخر آنها با تغيير موقعيت تغيير مي كند «معرب» مي گويند.
به كلماتي كه حرف آخر آن ها در هر موقعيت ثابت بماند «مبني» مي گويند.
(مانند هذا) : جاءَ هذا
رَأَيْتُ هذا
سَلّمتُ علي هذا
اما كلمات معرب بر اساس حركت حرف آخر آنها به چهار گروه تقسيم مي شوند . حركت حرف آخر كلمات معرب ، اعراب ناميده مي شود.
1. مرفوع : كلمه اي است كه اعراب آن رفع يعني (-ٌ و –ُ) باشد. جاءَ الطّالبٌ .
2. منصوب : كلمه اي است كه اعراب آن نصب يعني (-ً يا –َ ) باشد . رَأَيتَ طالباً
3. مجرور : كلمه اي است كه اعراب آن جر يعني ( -ٍ يا –ِ ) باشد. سلّمْتُ علي طالبٍ
4. مجزوم : كلمه اي است كه اعراب آن جزم يعني (-ْ) باشد. لا تكْتُبْ

گروههاي كلمات مبني :

1. مبني بر ضم : كلمه اي است كه حركت حرف آخر آن هميشه و بصورت ثابت –ُ باشد.
مانند : نحنُ – مُنْذُ - كَتَبوا
2. مبني بر فتح : كلمه اي است كه حركت حرف آخر آن هميشه و بصورت ثابت –َ باشد.
مانند هُوَ – كَتَبَ
3 – مبني بر كسر : كلمه اي است كه حركت حرف آخر آن هميشه و بصورت ثابت –ِ باشد.
مانند :‌اَنْتِ
4 – مبني بر سكون : كلمه اي است كه حركت حرف اخر آن هميشه و بصورت ثابت –ْ باشد.
مانند مَنْ ، اُكْتُبْ
كلماتي مانند : لا ، الي ، عَلي كه حرف آخرشان الف است نيز مبني بر سكون هستند.
و كلماتي مانند : في ، الذي، اللاتي كه حرف آخرشان ي ساكن است نيز مبني بر سكون هستند

كلمات معرب و مبني :

كلمه : حرف – فعل – اسم
حرف : همه حروف مبني اند
فعل: ماضي و امر مبني هستند
فعل مضارع معرب است
اسم : ضميرها ، اسم هاي اشاره ، اسمهاي موصول ، اسمهاي استفهام مبني هستند.
اسم : بقيه ي اسم ها معرب هستند (غير از اسم هايي كه در خط بالا نام برده شده اند)

قواعد درس نهم :

جمله دو نوع است : جمله اسميه ، جمله فعليه
جمله فعليه : جمله اي است كه غالباً با فعل شروع مي شود جمله فعليه دو ركن دارد.
الف : فعل
ب: فاعل
فعل : به انجام دادن كاري يا داشتن حالتي در زمان معين دلالت مي كند فاعل همان انجام دهنده كار (فعل) است.
فاعل : در عربي حتماً بايد بعد از فعل بيايد و اگر قبل از فعلي بيايد ديگر فاعل ناميده نمي شود و نام ديگري دارد كه فاعل هميشه رفع مي گيرد و به عبارت ديگر فاعل هميشه دو نوع است و علامت رفع غالباً ( -ٌ يا –ُ ) است.
فعل از جهت ( مذكر و مؤنث) با فاعل خود مطابقت مي كند.
فعل از جهت (مذكر و مؤنث) با فاعل خود مطابقت مي كند.
هر گاه فعل در آغاز جمله بيايدف به آن جمله ي فعليه مي گوئيم.
در صيغه هاي غايب هر گاه فاعل به صورت اسم ظاهر بيايد، فعل به صورت مفرد مي آيد.
هر گاه فاعل به صورت اسم ظاهر نيامده باشد، فعل همراه ضميري مي آيد كه همان ضمير فاعل است
در صيغه هاي مخاطب و متكلم همانند همه زبانها – فاعل به صورت ضمير مي آيد.
مانند : اكتُبُ (انا) – تَكْتبون َ ( و) تكتبين (ي )
به فعل هايي كه معناي آنها با فاعل كامل مي شود، لازم مي گوئيم.
به فعل هايي كه علاوه بر فاعل ، به مفعول نيز نياز داشته باشد متعدي مي گوييم.
مفعول از دو راه تشخيص مي دهيم؟
1. تشخيص از راه معنا
2. تشخيص از راه علامت
قدم نخست براي تشخيص مفعول به همچون ساير نقش ما ، مهم معناي عبارت است. در زبان عربي مفعول به نيز داراي علامتي است كه به وسيله آن مي توان مطمئن شد كه تشخيص ما صحيح بوده و كلمه مورد نظر مفعول به است.
علامت اختصاصي مفعول به معمولاً فتحه ( -َ -ً ) است يعني مفعول به پيوسته منصوب مي باشد.مفعول به معمولاً بعد از فاعل مي آيد.
ضمير منفصل منصوب ( ايّاك و ...) ونيز ضمايز متصل به هر سه قسم كلمه‌، با فعل بيايندف غالباً مفعول به هستند

جار و مجرور :

به حروفي از قبيل مِنْ (از) في (در) الي (به سوي) لي(براي ) علي (بر روي) بِ (با) كَ (مانند) عن (از) حروف جر ، به اسم پس از آنها مجرور و به هر دو جار و مجرور مي گوئيم.
حروف جز تنها قبل از اسم مي آيند.

قواعد درس دهم :

جمله اسميه : جمله اي است كه غالباً با اسم شروع مي شود و دو ركن دارد
مبتدا، خبر
1. مبتدا : اسمي كه غالباً در ابتداي جمله مي آيد و درباره آن خبر مي دهيم مانند (المؤمن) در جمله (المؤمن صبورُ)
2. خبر : كلمه يا كلماتي است كه غالباً بعد از مبتدا مي آياد و درباره مبتدا خبرمي دهد و معني جمله را كامل مي كند. مانند : (صبور) در جمله المؤمن صبورٌ اعراب مبتدا و خبر هردو رفع است و به عبارت ديگر مبتدا و خبر مرفوع هستند و علامت رفع آنها غالباً ( -ٌ يا –ُ ) است.
خبر معمولاً از لحاظ مذكر و مؤنث از مبتدا تبعيت مي كند.
جاءَ الطالبُ : فعل و فاعل
الطالبُ جاء : مبتدا و خبر

براي يافتن خبر پي بردن به مفهوم عبارت راهگشاست. ترجمه و معناي جمله خبر را مشخص مي كند.

خبر غالباً به يكي از سه صورت زير مي آيد :
1. مفرد (مؤمن صبورٌ)
2. جمله فعليه (المسلمُ يَصْدقُ)
3. جار و مجرور(النجاةُ في الصّدق)

اعراب كلمات مبني ( ضماير، اشاره ، ....) محلي است.
اعراب جمله و شبه جمله نيز محلي است.
بنابراين در مبتدا و خبر، ضماير و اسم هاي اشاره و جمله ها و شبه جمله ها محلاً مرفوع مي باشند.
محلي يا محلاً : يعني كلمه مورد نظر در محلي قرار گرفته كه اعراب خاصي را مي طلبد اما از گرفتن آن ناتوان است.
مثلاً وقتي مي گوئيم : هذا در جمله هذا كتابٌ
محلاً مرفوع است يعني اين كلمه در محلي و موقعيتي واقع شده كه بايد مرفوع مي شد اما از گرفتن اعراب رفع ناتوان است.

برچسب ها قواعد عربی اول دبیرستان ,

اول دبیرستان

ریاضی

فیزیک

شمیی

دینی

عربی

زیست

زبان فارسی

زبان انگلیسی

مطالعات اجتمایی

دوم دبیرستان

زیست

فیزیک

زبان انگلیسی

زبان فارسی

شیمی

سوم دبیرستان

ادبیات فارسی

زبان فارسی

فیزیک

زیست

کنکور

مقالات

مقاله

قواعد عربی اول دبیرستان

رنک الکسا

پیج رنک

مترجم سایت